دانشگاه مازندران

دانشکده علوم انسانی و اجتماعی

 

پایان نامه­ ی دوره کارشناسی ارشد در رشته زبان و ادبیات عربی

 

موضوع:

 

بینامتنیت قرآنی در مقامات حریری

 

 

استاد راهنما:

دکتر مصطفی کمالجو

 

استاد مشاور:

دکتر حسن گودرزی

شهریورماه 1391

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

مقامات حریری نوشته ابو محمد قاسم بن علی حریری بصری، اثری است گرانسنگ در موضوع مقامات که این نویسنده­ی توانا آن را به تقلید از شیوه­ی بدیع­الزمان در پنجاه مقامه نگاشته، و در تصنع و تکلف از وی در گذشته و این فن را به کمال رسانده است. هر مقامه در قالب داستانی کوتاه و مستقل است که شخصی به نام حارث بن همام، شیفته­ی نوادر ادب، آن را روایت کرده است. و قهرمان داستان­ها، پیرمردی است شوخ، فرزانه، خطیب و دانای علوم و فنون ادبی به نام ابو زید سروجی، که با خطابه­های شیرین خود همگان را می­فریبد.

قرآن کریم، مهمترین و بی­نظیرترین کتاب در نزد مسلمانان و به ویژه علما و ادبا است و کاملترین کتابی است که نازل شده و بلاغت و زیبایی آن همگان را شیفته­ی خود نموده است و نویسندگان بسیاری، از آن تأثیر پذیرفته­اند. ابو القاسم حریری نیز از جمله کسانی است که مقامات خویش را با تأثیر پذیری از قرآن کریم بنا نهاده و از آیات و مضامین آن بهره­ی وافر برده است.

در انجام این پایان­نامه، از روش کتابخانه­ای­ برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. و سعی بر آن شده تا بینامتنیت قرآنی را در مقامات حریری، که به حق یکی از کم­نظیرترین آثار ادبی در ادبیات عرب، محسوب می­شود مورد بررسی و کند و کاو قرار دهد.

حریری از آیات نورانی قرآن کریم، بهره فراوان جسته است که در چهار گروه مورد بررسی قرار گرفته است:

• استفاده از الفاظ قرآن کریم 2-  استفاده از آیات قرآن کریم یا قسمتی از آن
• استفاده از مفاهیم و مضامین آیات الهی       4-   استفاده از الفاظ و مفاهیم آن.

پژوهشی که انجام شده، نشانگر این است که کاربرد قرآن در کتاب مقامات حریری  بسیار جالب توجه بوده، که شاید در این بررسی فقط به بخش­هایی از آن اشاره شده است. و این امر بیان کننده­ی توجه وافر این شاعر به کلام خداوند می­باشد.

واژگان کلیدی:

حریری، مقامات، قرآن کریم، بینامتنیت

 

فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                         صفحه

مقدمه      1

فصل اول کلیات تحقیق.. 4

1-1 بیان مسأله. 4

1-2   مقامه    5

1-3 کتاب «مقامات» حریری.. 6

1-4 تناصّ قرآنی در مقامات حریری.. 7

1-5 سؤال پژوهش… 9

1-6 پژوهشهای علمی انجام شده قبلی در ارتباط با پایان نامه (بطور مختصر) 9

1-7 حدود پژوهش (در صورت لزوم) 9

1-8 فرضیات پژوهش… 9

1-9 اهداف این پژوهش… 9

1-10 خلاصه مراحل روش پژوهش… 9

فصل 2 زندگی حریری.. 11

2-1 درآمد        11

2-2 زندگی حریری.. 11

2-3 اساتید حریری.. 12

2-4 حریری و دیوان خلافت… 12

2-5 زشت رویی حریری.. 12

2-6 آثار حریری.. 13

2-7 دیگر اشعار او. 13

2-8 سبب تألیف کتاب مقامات حریری.. 13

2-9 گنگی حریری در دیوان خلافت… 14

 2-10 راویان حریری.. 15

 2-11 حریری و نهی از شراب… 15

2-12 موافقان و مخالفان مقامات حریری.. 16

فصل3 مقامات و بینامتنیت… 18

3-1 درآمد……………………………………………. 18

3-2 نگاهی کلی به نثر عباسی.. 18

3-3 تصنیع در زندگی عربی.. 19

3-4 تصنیع و دواوین خلافت عباسی.. 19

3-5 جایگاه شاعران در نزد خلفا و امرا 20

3-6 اوجگیری موج تصنیع.. 20

3-7 تصنع……… 21

3-8 پیدایش و ظهور مقامات… 21

3-9 عوامل ظهور مقامات در عصر عباسی.. 22

3-9-1 عامل اجتماعی.. 22

3-9-2 عامل فرهنگی.. 24

3-10 مقامه در لغت… 24

3-11 مقامه در اصطلاح.. 25

3-12 سیر تحول معنایی مقامه. 26

3-13 مقامه در قرآن.. 26

3-14 قهرمان در مقامات عربی.. 27

3-15 مبدع مقامات… 27

3-16 مقامات حریری.. 28

3-17 راوی و قهرمان مقامات حریری.. 28

3-18 شخصیت قهرمان داستان، واقعیت یا خیال.. 28

3-19 نام مقامات… 29

3-20 موضوع مقامات… 29

3-21 ارزش ادبی مقامات… 29

3-22 سبک مقامات… 30

3-22-1  استفاده از کنایات و آیات قرآن.. 30

3-22-2  استفاده از سجعهای متوالی وصنایع بدیعی.. 31

3-22-3  استفاده از شعر در میان نثر. 32

3-23 مقامات حریری راهی به درون وی.. 33

3-24 خلاصه ای از مقامات حریری.. 33

3-25 متأثران از مقامات حریری.. 34

3-26 مقامات حریری و ادب اروپایی.. 35

3-27 آثار حریری.. 36

3-28 بدیع الزمان همدانی.. 36

3-29 سیر مقامه نویسی پس از بدیع الزمان.. 37

3-30 حریری و مقایسه وی با بدیع الزّمان.. 37

3-31 تفاوت مقامات بدیع الزمان همدانی و حریری.. 39

3-32 متن و بینامتن.. 40

3-33  تناص در لغت… 41

3-34 تناص در اصطلاح.. 42

3-35 کریستوا و تعریف وی از بینامتنیت… 42

3-36 بینامتنیت در ادبیات غرب… 43

3-37 بینامتنیت در ادبیات عرب… 44

3-38 انواع تناص…. 45

فصل4 بررسی بینامتنیت قرآنی(تناص) در کتاب مقامات حریری.. 48

4-1 درآمد…… 48

4-2 تأثیر مفردات و الفاظ.. 48

4-2-1 المثانی.. 49

4-2-2 فؤاد أُم موسی.. 49

4-2-3 أُم القری.. 49

4-2-4 إنّا للّه……… 50

4-2-5 السماء و الأرض…. 50

4-2-6 سواد الوجه و البیض…. 50

4-2-7 اصحاب الکهف… 50

4-2-8 المصابیح.. 51

4-2-9 الإنشقاق.. 51

4-2-10 ألَنَّا له. 51

4-3 تأثیر آیات قرآن.. 51

4-4 تأثیر مفاهیم قرآنی.. 61

4-4-1 یاری جستن از خدا 61

4-4-2 امر به معروف و نهی از منکر. 61

4-4-3 پنهان نبودن چیزی از خداوند.. 62

4-4-4 بازداشتن نفس… 62

4-4-5 مرگ              62

4-4-6 فریبنده بودن زندگی دنیا 63

4-4-7 وفای به عهد.. 64

4-4-8 مهمانی دادن حضرت ابراهیم. 64

4-4-9 استرجاع.. 64

4-4-10 قیامت… 65

4-4-11 توبه…. 66

4-4-12 سوگندهای قرآنی.. 67

4-4-13 داخل شدن در منزل.. 68

4-4-14 ربا خواری.. 68

4-4-15 عیبجویی.. 68

4-4-16 تحمل سختیها 69

4-4-17 کوتاه کردن آرزوها 69

4-4-18 زنده کردن مردگان.. 69

4-4-19 فضل خداوند.. 69

4-4-20 عمل نیک… 70

4-4-21 عدم غفلت خداوند.. 70

4-4-22 وفاداری.. 70

4-4-23 درخواست از خداوند.. 71

4-4-24 روشن ساختن پیری با موی سپید.. 71

4-4-25 یاری خواستن از خداوند.. 71

4-4-26 مأیوس بر نگرداندن.. 72

4-4-27 پنهان نماندن چیزی از خداوند.. 72

4-4-28 حفاظت از آتش جهنم. 72

4-4-29 صبر… . 73

4-4-30 داستان حضرت یوسف… 73

4-4-31 حضرت موسی و خضر(علیهما السلام) 73

4-4-32 بذل و بخشش… 74

4-4-33 بیثباتی دنیا 74

4-4-34  سرپیچی از نفس… 74

4-4-35 بخشش و گذشت… 74

4-4-36 رسوایی دنیا 75

4-5 تأثیر الفاظ و مفاهیم. 75

4-5-1 آموختن بیان و الهام کردن روشنی کلام. 75

4-5-2 هدایت به راه راست… 76

4-5-3 توانا بودن خداوند.. 76

4-5-4 باز گشت به سوی خدا 76

4-5-5 پنهان نبودن چیزی از خداوند.. 77

4-5-6 مرگ              77

4-5-7 نیکی          77

4-5-8 حفظ امانت… 77

4-5-9 صبر     77

4-5-10 سوگند به خداوند.. 78

4-5-11 مقدم داشتن دیگران بر خود. 79

4-5-12 مُهر بر دلها 80

4-5-13 خدای یگانه و بی­نیاز. 80

4-5-14 گزاردن نماز. 80

4-5-15 بیهوش بر زمین افتادن قوم. 81

4-5-16 تواضع.. 81

4-5-17 آشکار کردن راه راست از گمراهی.. 81

4-5-18 هدایت شدگان.. 81

4-5-19 شک باطلکنندگان.. 82

4-5-20 مباح دانستن چیزهای حرام هنگام نیاز ضروری.. 82

4-5-21 لا نه شرقی و نه غربی.. 82

4-5-22 خدای آفریننده. 82

4-5-23 سخن حضرت مریم: ای کاش فراموش شده بودم. 83

4-5-24 برتری آخرت بر دنیا 83

4-5-25 بهترین نگهبان.. 83

4-5-26 وا نگذاشتن به حال خود. 83

4-5-27 فرعون و غرق شدنش در دریا 84

4-5-28 در هم پیچیدن آسمان.. 84

فصل5 نتیجه­گیری.. 86

5-1 نتیجه………. 86

5-2 پیشنهادات آتی.. 89

فهرست منابع و مآخذ.. 90

منابع فارسی          91

منابع عربی          93

منابع اینترنتی          91

 

برای دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید

لینک بالا اشتباه است

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

       

:: بازدید از این مطلب : 1002

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0